Het portret – Mijn moeder en supervrouw Alma Artoos

Vandaag wordt mijn mama 60 jaar. Ze krijgt dus een nieuwe voordeur zoals dat heet, hoewel de vorige nog stevig in de hengsels hing en niet de minste sporen van veroudering vertoonde. Daarmee bedoel ik niet dat haar toenemende leeftijd een gevoelige kwestie is. Integendeel: ze verkondigt al jaren dat grijs en ouder worden alleen maar voordelen oplevert. Ouder worden: wat is daar nu erg aan? Haar levensstijl is echter zo actief dat je niet meteen zou denken dat ze die al 6 decennia volhoudt. Het is dan ook een persoonlijkheidstrek dat ze namen en titels moeilijk kan onthouden en geen teken van ouderdom. Wat mijn mama zo bijzonder maakt, is dat ze zich steeds voor de volle 100% geeft in werkelijk alles wat ze doet. Haar hart loopt over voor haar familie, de natuur en het onderwijs. Mijn mama is een supervrouw die een hoofdrol speelt in het stripverhaal van mijn leven.

Haar gedrevenheid en dynamische geest waren al voelbaar in mijn kinderjaren. Zo deinsde ze er niet voor terug om in het gezelschap van haar vier jonge kinderen tijdens het wekelijkse boodschappenmoment een houten tuinset, bestaande uit zes stoelen en een tafel, te kopen in het grootwarenhuis. De logistieke uitdaging die daarmee gepaard ging, was een kolf naar haar hand. Ook in mijn vroegste herinneringen is mama haar moestuin aan het omspitten, stapelt ze oude bakstenen op elkaar tot sierlijke muurtjes in de tuin of is ze in de weer met wilgentwijgen en -bomen. In de tuin werken: dat is hard labeur, maar nog steeds één van haar favoriete bezigheden. Een professionele tuinaannemer kan een puntje zuigen aan de ondernemingszin en daadkracht die ze tentoon spreidt. Een heggenschaar of hakselaar hanteren is haar tweede natuur. Inmiddels breidt ze haar tuinwerken ook uit naar de tuinen van mijn zussen, waar ze graag het grove geschut inzet om een verwilderd domein te temmen.

Mama koestert niet alleen het groen in de tuin, maar ook de dieren die ze daar aantreft. Ze tuinierde dan ook al ecologisch lang voor biologisch überhaupt beschikbaar was in de supermarkt. Als kind waren wij net zo blij als we een glimp konden opvangen van de egel die in de tuin leefde. We leerden ook over het lieflijke winterkoninkje en het arrogante roodborstje en we deelden haar euforie als de staartmezen in groep neerstreken in onze klimboom. Ik haak af bij mama’s fascinatie met de pad en de salamander, maar het staat buiten kijf dat menig dier een warm onderdak vindt in haar tuin. Inmiddels zijn loopeenden Beck en Lance haar trouwe metgezellen in de natuurlijke strijd tegen de slak. Zij zorgen er mede voor dat wij allemaal kunnen mee genieten van de indrukwekkende oogst die mammies moestuin jaarlijks oplevert. Mama zegt trouwens dat ze niets heeft met alles wat hip is, maar jullie lezen hier ongetwijfeld tussen de regels door dat ze een hipster avant la lettre is. Ze maakt granola, breit truien en sokken, draagt sneakers, heeft een iPhone en ze vergezelt Roos en mij vaak naar optredens. Ze moet haar haar ook niet grijs kleuren om trendy te zijn.

In tijden van vakantie zijn activiteit en buitenlucht sleutelwoorden ten huize Artoos-Odeyn. In onze jeugd hadden wij geen klimaatmars nodig om niet met het vliegtuig op vakantie te gaan. Wij gingen kamperen met de tent in Engeland omdat je daar net zo goed groen en een zee hebt. Mama verkiest het winderige en soms onvoorspelbare klimaat boven de hitte. Ze houdt van de Belgische zomers: een maximumtemperatuur van 20 graden, wat bewolking en af en toe wat regen voor de tuin. Daarom begint ze haar zomervakantie tegenwoordig met papa aan de Belgische kust. Het basic appartement dat ze dan huren dient vooral als een uitvalsbasis voor tal van sportieve activiteiten. Zwemmen of surfen horen daar niet bij, wandelen, fietsen en lopen des te meer. Ook kamperen in Engeland staat nog steeds op hun programma: lekker old school met de tent en zelfs in primitievere omstandigheden dan onze gezinsvakanties van vroeger.

Aangezien mama en papa als huwelijksreis met de tandem naar Denemarken fietsten, mag het niet echt verbazen dat sportiviteit diep in haar genen geworteld zit. Seppe gaat er dan ook prat op dat hij zijn sportieve DNA meer aan mama dan aan papa te danken heeft. Ik schrok er niet van toen ik ooit droomde dat mama een schansspringer was. Inmiddels draait ze haar hand niet meer om voor een Dodentocht of een Tourwaardige rit op haar koersfiets van 160 kilometer naar de zee. Ze loopt vlotjes 20 kilometer, droomt al eens van de marathon en schrijft de organisatie van de Leuvense Corrida aan als die haar 10 minuten extra tijd aanrekent. Bovendien steunt ze ook haar kinderen volop in hun sportieve avonturen. In 2016 vloog ze voor het eerst om samen met mijn zussen Seppe te gaan aanmoedigen in Kopenhagen. Inmiddels kent ze ook Lanzarote (Iron Man) en Zofingen (WK duatlon) als geen ander. Op elk van mijn marathons was ze erbij: steeds even enthousiast en voorbereid op elke crisissituatie. Haar taak als bevoorrader ziet ze dan ook als een zaak van staatsbelang. Ze ligt nog steeds wakker van het feit dat ze niet tijdig in Bois de Boulogne geraakte toen ik de marathon van Parijs liep in 2017. De kopzorgen voor de editie van volgende maand zijn dan ook navenant.

Als wij met mama op pad zijn, dan mag je er zeker van zijn dat er gelachen wordt. Ze is de eerste om te spotten met haar gebrekkige kennis van het Engels en de knotsgekke situaties die dat oplevert. De onnatuurlijke gezichtsuitdrukkingen die ze steevast aanneemt op foto’s (vooral als ze selfies probeert te maken) werden haar handelsmerk. Mama blinkt echter ook uit langs de andere kant van het spectrum der emoties. Ze grossiert in de kunst van het troosten en relativeren. Je bent mama voor het leven en je kinderen weten je vooral te vinden op momenten dat het minder goed gaat. Als alles goed gaat, kijkt mama rustig mee vanaf de zijlijn. Als er verdriet is, treedt ze op de voorgrond. In pre-gsmtijden stond er daarom een telefoontoestel naast haar bed. Dat aspect van het moederschap werd me ook duidelijk toen ik twee jaar geleden in Parijs één en al gestresseerd rondliep omdat ik goed wilde presteren. Ik biechtte op dat ik het erg voor mijn zussen en mama zou vinden als ik mijn marathonstrijd vroegtijdig zou moeten staken. Juist dan zou ik hier in Parijs willen zijn, was haar antwoord.

Als eerste kind kreeg ik een serieuze portie onderwijsgenen mee van mijn beide ouders. Mama en ik praten heel vaak over ons werk als leerkracht. Leerlingen die bij haar op de lagere school hebben gezeten en later bij mij in de klas terecht komen, zullen ongetwijfeld heel wat gelijkenissen zien in onze stijl en persoonlijkheid. Ik zie dat als een groot compliment. We delen bovendien de passie voor boeken. Sterker nog: dankzij haar werd ik literatuurwetenschapper. Zij vond via een eenvoudige Google zoekopdracht dat je Literatuurwetenschap kon studeren en ze moedigde me aan om die studie in het verre Leiden te gaan volgen. Het is een voorrecht om op te groeien met een mama die altijd vertrouwt op de wijsheid van haar kinderen. Ze leerde ons de logica van het gezond verstand. Als het er op aankomt, is dat waardevoller dan de diploma’s die we behaalden. Mama is trots op de personen die we zijn en niet per se op de prestaties die we leveren. We zijn stuk voor stuk onze eigen weg kunnen inslaan omdat zij ons steeds  – bewust en onbewust – heeft aangemoedigd om onze kleine en grote dromen te verwezenlijken. Dat is een kracht die alleen voor de sterkste supervrouwen is weggelegd, mijn mama dus. Happy hipster birthday!