Het boek – Lezen in tijden van lockdown #3

Ik had er in het voorjaar niet echt rekening mee gehouden dat er ook een najaarslockdown zou volgen. Noem me naïef, maar ik dacht echt dat iedereen er alles aan zou doen om te vermijden dat het land weer gedeeltelijk op slot zou gaan. IJdele hoop, zo bleek, want onze wereld is weer een stukje kleiner geworden. De enige meevaller is dat de boekhandels en creawinkels nog open zijn, net zoals de scholen. Ik mag dus nog deeltijds in het echt lesgeven. Tijdens de herfstvakantie vermeed ik maar liefst een volle week alles wat met school te maken had. Ik sloot de media buiten en stortte me helemaal op mijn boeken. Ik las veel. In mijn bed, in de zetel en zelfs staand terwijl de kookpotten op het vuur stonden. De dag beginnen met een boek is voor mij de ultieme vorm van vakantiemodus. Door mijn bewuste kluizenaarschap voelde mijn inner lone wolf zich helemaal opbloeien. Ik las fantastisch mooie boeken die me toch wat verweesd achter lieten, waardoor de eenzaamheid soms des te harder insloeg. Met veel plezier stel ik jullie drie boeken voor met een onvergetelijke loner of eenzaat als hoofdpersonage. Bovendien spelen ze ook alle drie op vernuftige wijze met de grenzen tussen fictie en non-fictie.

De thuiskomst – Anna Enquist
Leen Demaré tipte dit boek in de podcast Drie boeken (eveneens een aanrader!) van Wim Oosterlinck. De insteek van de loners stal ik trouwens ook van haar. In De thuiskomst (2005) kijk en voel je als lezer door de ogen van Elizabeth Batts, beter gekend als Elizabeth Cook, vrouw van ontdekkingsreiziger James Cook die in de 18e eeuw drie grote wereldreizen ondernam. Anna Enquist deed grondige research naar de Cooks. De feiten die ze verhaalt zijn dan ook historisch correct. Op basis daarvan gaf ze een stem en kleur aan het personage van Elizabeth, een “vrouw van” die jarenlang thuis zit te wachten, al dan niet zwanger. Terwijl haar man de wereld vastlegt op kaart en leiding geeft aan een scheepscrew, runt zij een huishouden met jonge kinderen. In totaal krijgt ze zes kinderen die allemaal op jonge leeftijd sterven. Elizabeth overleeft niet alleen al haar kinderen, maar ook haar man.

Het perspectief van De thuiskomst prikkelde mij meteen: het zal je maar overkomen dat je man ontdekkingsreiziger is. Allereerst vond ik het historisch perspectief verrijkend. De 18e eeuw is absoluut een zwakke plek in mijn algemene (literatuur)kennis. Ik wist amper iets over James Cook en de wereld waarin hij leefde. Wat dit boek echter uitmuntend maakt, is de kracht van Anna Enquist om de personages van James en Elizabeth tot leven te wekken. Ik leefde echt in hun wereld. Ik voelde hun strubbelingen en onzekerheden. Hun herkenbaarheid greep me bij de keel. Elizabeth is een vrouw waarvan je aanvankelijk denkt dat ze het leven moet ondergaan. Ze wil zijn als het gras, dat moet meebuigen en niet star mag zijn, want dan breekt het. Ze gaat gebukt onder verlies dat ze amper kan delen met haar man. Tussen het echtpaar voel je een liefdevol spanningsveld. Ze kijkt uit naar James’ thuiskomst, maar door zijn jarenlange afwezigheid als geroemde avonturier is hij ook een vreemde voor haar. De ingetogen Elizabeth ontpopt zich echter als een krachtige vrouw die zich niet moedwillig neerlegt bij haar levenspad. Dat resulteert in een indringende levensgeschiedenis waarin alle emoties aan bod komen, een verhaal ook dat je blijft verrassen. De thuiskomst is één van de beste romans die ik ooit gelezen heb.

Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween – Franco Faggiani
We schrijven het jaar 1912. De Olympische Spelen vinden plaats in Stockholm en de 21-jarige Shizo Kanakuri mag Japan vertegenwoordigen op de marathon, toen nog 40,2 km lang. Hij onderneemt een reis van 18 dagen van het Japanse platteland naar Europa. Shizo Kanakuri is een beloftevolle, maar allesbehalve professionele atleet, wiens besttijd op de marathon de snelste was van alle deelnemers. Zijn marathon loopt echter niet volgens plan (als dat er al was): de onervaren Shizo stapt uit de race en duikt onder omdat hij zich diep schaamt over zijn wanprestatie. Hij durft zijn familie niet onder ogen komen en slaat op de vlucht. Uiteindelijk komt hij weer in Japan terecht waar hij zich terugtrekt in de natuur om daar als zelfverklaarde kluizenaar te gaan wonen. Hij verschijnt pas terug onder de radar als hij een bejaard man is die de kans krijgt om zijn marathon uit te lopen en dus zijn eer te herstellen. Vergis je niet: dit is een waargebeurd verhaal. De Italiaanse auteur Franco Faggiani fictionaliseerde het en vult in wat er precies gebeurde tijdens die marathon en hoe het Shizo, ver weg van alles, verging.

Dit is zo’n boek waarvan ik meteen dacht: dit is mij op het lijf geschreven. We hebben de overweldigende natuur, een loner in de bergen én de heroïek van de marathon die vakkundig worden samengebracht door een Italiaans auteur. Wel, het heeft mijn verwachtingen ruimschoots overtroffen. Ik verzonk helemaal weg in de sprookjesachtige wereld van het kersenbomenbos waar Shizo een huis bouwt. Ik voelde de impact die de natuur en de eenzaamheid kunnen hebben. De natuur die zowel vrijheid als gevangenschap symboliseert. Ik herkende de bevrijding en de eenvoud zelve die lopen kan zijn. Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween is een magistrale roman die ik nog lang voelde nazinderen. Hardlopen neemt alles weg wat overbodig is, het legt dingen bloot, het benadrukt wat je kunt, op elk moment dat je je ene voet voor de andere zet.

Het boek Daniel – Chris De Stoop
Sommige boeken moeten geschreven worden, ook al bijten en schuren ze langs alle kanten. Het boek Daniel is er zo eentje. Journalist Chris De Stoop vertelt je het volledig waargebeurde relaas van de gewelddadige dood van zijn oom Daniel. In 2015 kwam die om het leven op het Waalse platteland. Hij wordt als 84-jarige eenzaat het slachtoffer van een losgeslagen jeugdbende. Ze overvallen hem met geweld op zijn verlaten boerderij, beroven hem van zijn geld, maar ook van zijn waardigheid. Een week later steken jongeren de boerderij in brand en wordt het verkoolde lichaam van Daniel teruggevonden. Chris De Stoop is gechoqueerd door de gebeurtenissen, die amper media-aandacht krijgen. Hij besluit in 2019 de verdediging van zijn oom op zich te nemen in een rechtszaak. De jonge daders zijn inmiddels prille twintigers. In dit boek reconstrueert De Stoop Daniels leven, diens laatste dagen, het verloop van het onderzoek en de rechtszaak. Tot slot vertelt hij ook over de gesprekken die hij had met enkele daders.

Je kan je afvragen wie de échte loner is: Daniel die zich verwijderde van de maatschappij en amper nog contact had met de buitenwereld of Chris De Stoop zelf die het moederziel alleen moet opnemen voor de vereenzaamde boer. Ook als de daders uiteindelijk worden gestraft, kan je daar niet blij of opgelucht om zijn. Er is te veel blootgelegd. De Stoop schreef een onomfloerst eerbetoon aan zijn oom en diens eenvoudige levensstijl. Tegelijkertijd schetst hij een beklijvend portret van jongeren met een losgeslagen moreel kompas, de ontmenselijking van een slachtoffer en het schielijk te kort schieten van de maatschappij. Hij doet dat zonder te oordelen. Op elke pagina bleef ik hopen dat het verhaal toch een andere wending zou nemen. Ook na het laatste gesprek met één van de daders blijf je met een wrang gevoel achter. Het boek Daniel vertelt een pijnlijke waarheid, maar juist die moet ook gehoord worden.