Het moment – Wat ik dit schooljaar heb geleerd

30 juni: dé laatste schooldag. Wat maakten we weer veel mee in schooljaar 2021-2022. Na 2 heel atypische schooljaren, waarbij zowel leerkrachten als leerlingen zochten en worstelden om zichzelf te herontdekken, was dit een schooljaar van voorzichtige eerste keren. We konden in de klas blijven zitten en elkaars gezicht weer zien. We mochten zelfs op (meerdaagse) uitstap gaan. Met vlagen voelde het aan alsof het vroeger was. Al kan ik niet anders dan hier meteen een heel grote MAAR aan toe te voegen. Vergis u namelijk niet: de druk op het onderwijs is reëel. Het lerarentekort is geen hoax, maar bittere realiteit, een symptoom ook van de negatieve spiraal waarin het onderwijs verzeild is geraakt en – als we niet opletten – aan kan bezwijken. Als het schip niet snel van koers verandert, dan knalt het keihard op die ijsberg. Laten we dus met z’n allen ons best doen om het tij te keren. Dit is wat ik dit schooljaar in en rond de klas geleerd heb.

• Over scheepsrampen gesproken. Is die ramp met de Titanic eigenlijk echt gebeurd? vroeg een leerling zich luidop af.
• Met de vijfdejaars van humane wetenschappen gingen we twee dagen naar Keulen. We bezochten musea en beklommen de Dom, maar de mooiste herinneringen heb ik aan het samen onderweg zijn en aan tafel zitten in de jeugdherberg: authentieke momenten waarbij je je als leerkracht (al is het voor even) deel van een familie voelt.
• Jongeren kunnen echt niet weerstaan aan de verleiding van fastfood. Op 500 meter van de school ging een nieuwe McDonalds open die uiteraard meteen een heel grote afzetmarkt vond. Ook in Keulen was het al vette hap wat de klok sloeg.
• Een schooluitstap die er bij mij echt in hakte, was het bezoek aan Fort Breendonk: een bikkelharde geschiedenisles over het sinistere regime waaraan 3590 gevangen tijdens de Tweede Wereldoorlog onderworpen werden. Aan het verhaal van Israël Neuman (gevangene 22) denk ik nog vaak terug en telkens weer grijpt het me naar de keel.
• Het engagement van leerlingen lijkt elk schooljaar te groeien. Dat je als jongere bekommert bent om de klimaatopwarming is inmiddels de norm. Bovendien blijven ook Black Lives Matter, vrouwenrechten en LGBTQIA+ hot topics. Deels is dat eigen aan het heterogene publiek van onze school, deels is dit het bewijs dat de jeugd van tegenwoordig het misschien echt anders en beter wil doen dan voorgaande generaties.
• Jongeren zijn heus niet vies van wat poëzie. Gedichtendag 2022 was er eentje om in te kaderen. Toen we vorige maand in de boekenclub de roman De hemel is altijd paars bespraken bleek – geheel tegen mijn verwachting in – dat dit veelgeprezen debuut met poëtische inslag gesmaakt werd door een brede groep diverse lezers. Met name de beeldende taal van Sholeh Rezazadeh werd erg gewaardeerd.
• De overtreffende trap van chill is ziek chill. Een boek kan oogopenend of meesleurend zijn. Je kan in plaats van een sollicitatiegesprek ook een socialisatiegesprek aanvragen. En bij het woord prangender werd gevraagd wat voor type een pran-gender dan wel is.
• Leerlingen kiezen heel vaak een boek enkel op basis van de titel. Doorgaans worden ze dan aangetrokken door allesomvattende (thematische) woorden als Liefde, Geluk of Vriendschap. Logischerwijze leidt die beperkte lezing wel eens tot een teleurstelling. Ik kreeg eveneens best vaak te horen dat er te veel seks (of erotica zoals een leerling het verbloemd probeerde te zeggen) voorkomt in een boek. Te veel?
• Het nummer Porselein van Yasmine is behoorlijk gekend en geliefd bij jongeren omwille van de kwetsbaarheid waar de song over gaat. Ook hierachter schuilt een vorm van engagement: de normalisatie van psychische zorg voor iedereen.
• De voorbije twee corona-schooljaren hebben zowel een positieve als negatieve invloed gehad op het lesgebeuren. De digitalisering heeft een aantal zaken absoluut vergemakkelijkt, maar er is ook een keerzijde van de medaille. Vooral ouders verwachten inmiddels dat we bovenop de klaspraktijk nog een volwaardige digitale stroom aanbieden. Ook lijken we via ons scherm altijd present te moeten staan, waardoor de school nog vaker je eigen huiskamer binnendringt: nefast voor de work-life balance en de werkdruk.
• Je mag leerlingen nooit onderschatten. Ze zijn echt in staat om boven zichzelf uit te stijgen. Als leerkrachtenteam mag je nooit de pretentie hebben om labels te plakken of negatieve toekomstvoorspellingen te maken.
• Er is (terecht!) veel aandacht voor de individuele zorg voor leerlingen. Het onderwijs heeft echter een gebrek aan zorg en begeleiding voor leerkrachten. Hoe wil je mensen aan boord houden als er amper reddingsboeien of zwemvesten op het droge liggen? Het is een probleem dat verankerd zit in het systeem, aangezien een school zelf moet roeien met de (weinige) beschikbare riemen.
• Dat het respect en de waardering voor het lerarenberoep tanende is, dat ondervindt elke leerkracht. Iedereen die graag in het onderwijs wil staan om veel vakantie te hebben: kom het team vooral versterken, want we hebben je nodig! Denk er wel aan dat een leerkracht niet alleen aan het werk is binnen de schoolmuren. Er ging na de paasvakantie geen weekend voorbij waarin ik niet ernstig gewerkt heb. Het is eigenlijk intriest dat ik steeds de neiging heb om te vermelden dat ik eerder 50 dan 40 werkuren (van 60 minuten) per week aftik.
• Als je je in woelige wateren bevindt, koester je eens zo hard de collega’s die een klankbord zijn, een vrolijke noot en een vriend in en naast de school. Je begrepen en gewaardeerd voelen zorgt ervoor dat het je soms echt lukt om de vloedgolven al surfend te doorstaan.

Ik wens iedereen oprecht een schitterende zomer toe, een deugddoende vakantie en de oh-zo-verdiende rust en ontspanning waar je lang naar hebt uitgekeken.