Schrijven – Pagina 2

Het sonnet anno 2023

Maar mevrouw, gedichten zijn zo vaag en diep! Toch weten mijn leerlingen van het vijfde jaar wel wat te doen met een poëtische opdracht. Zo ook met het sonnet dat ze een nieuwe, frisse jas moesten geven. Ik gaf hen de keuze uit 10 bekende (vertaalde) sonnetten van onder andere Jan van der Noot en Joachim du Bellay. De opdracht was om het sonnet modern te maken zodat het helemaal 2023 klonk. Artistieke vrijheid was een must om de beelden en inhoud te actualiseren. De taalregisters mochten volledig opengetrokken worden. De enige voorwaarde was dat het herwerkte sonnet nog steeds de typerende vorm van 14 regels had.

Euh, mevrouw?! Wat is een sonnet eigenlijk? Het sonnet is een klassieke dichtvorm die door de strakke structuur en opbouw dé dichtvorm bij uitstek was tijdens de renaissance van de 15e en 16e eeuw. Sonnetten gingen meestal over de Grote Thema’s des Levens, denk aan: de liefde en de dood, doorspekt met een vette vleug nostalgie. Renaissancedichters maakten gretig gebruik van beelden uit de natuur en stijlfiguren zoals de paradox en tegenstelling om contrast te creëren. Enige vorm voor dramatiek was hen daarbij niet vreemd. Zo schreef de Italiaan Francesco Petrarca in de 14e eeuw honderden sonnetten over zijn onbeantwoorde en dus redelijk onmogelijke liefde voor Laura.

Er schuilt een stukje Petrarca in ieder van ons. Met trots publiceer ik hier vijf hertaalde sonnetten.

Liefde is muziek door je airpods zonder iets te horen
Het is geen bereik hebben, maar toch TikTok kijken
Het is springuur hebben, maar toch vroeg opstaan
Het is als de Kardashians zonder drama

Het is een tatoeage nemen ondanks de pijn
Het is als chatten met je vrienden alleen in je kamer
Het is genieten van quarantaine in tijden van corona
Het is denken aan Rock Werchter tijdens de examens

Het is studeren en er plezier uit halen
Het is de opmerkingen van een leerkracht liefhebben
Het is Selena Gomez met maar 3 volgers op Instagram

Maar hoe kan de mens de liefde liken en disliken
En het toch sharen met elkaar
Ondanks alle comments?

Vicky, Lena & Luka naar Francesco Petrarca

Gelukkig als een gepensioneerde, die veel heeft gewerkt
Of als een student, die door de wereld reist
En wijsheid en voldoening vindt in zijn bestaan
En nu geniet van het leven op zijn eigen manier.

Wanneer zal ik de geur van kebab weer ruiken
boven de straten van mijn geliefde stad
De pleinen en cafés, waar ik ben grootgebracht
die onvergelijkbaar zijn met de duurste villa's

Die vertrouwde plek, waar ik ben opgegroeid
Die oude buurt, die nu zoveel verandering heeft ondergaan
Meer dan die moderne huizen met hun luxueuze interieur

Meer dan de skyline van een grote wereldstad
Meer dan de schittering van een exotische zonsondergang
Meer dan het avontuur op onbekend terrein

Daan & Ayoub naar Joachim du Bellay

Sonnet 130

Mijn lief, je hebt geen ogen waarin je kan verdwalen
Lippen als stijve lijntjes op elkaar
Geen huid gebruind door warme vakantiedagen
Sluik en doordrenkt door de regen is jouw haar

Op Instagram zag ik de kaaklijn van Angelina Jolie
Niet te vergelijken met jouw bolle wangen
En zelfs de geur van mijn aftershave trekt mij meer aan
Dan de lucht die jij in de kamer laat hangen

Ook al vind ik het fijn om jouw stem te horen
Ga ik toch liever naar een foute fuif
En al loopt een model met een rechte rug, hoofd naar voren

Slenter jij door de straten, lichtjes voorovergebogen
En vraag jij je nu af, waarom blijf ik jou trouw?
Wel, er is niemand anders waar ik meer van hou

Lilith & Layla naar William Shakespeare

Ik zag mijn schoonheid in de avondschemering
In het donker, zittend vanachter
Van de bus, alleen, lezend, schitterend
Leunend tegen het raam, de motor ronkend.

De bus stampend vol, alle ogen op haar gericht
Zon scheen op haar gezicht
Nooit eerder zag ik zoiets mooi
De statige huizen vervagend achter haar

Zo hard sprong ze uit de massa
Haar schoonheid de omgeving bestralend
Lezend in haar romantisch boek.

Zachte blik in haar ogen
Rijker dan alle crypto ter wereld
Sindsdien denk ik alleen maar aan haar.

Jonas & Wout naar Jan van der Noot

Gelukkig, als Kris Jenner, die haar familie tot de top heeft gesleurd,
Of als Wouter Beke die de kinderen niet uit hun lijden bracht,
Gegeneerd en bedroefd zijn schone reis geëindigd,
En nu in zijn gezin baalt van zijn afgelopen jaren.

Wanneer zal ik mijn gsm weer wegleggen
In die wereld van sociale media waarin ik word geabsorbeerd,
De tijd en het plezier, het doel van mijn leven,
En die geen individu aan mij kan schenken?

Die ene trui, gedragen en uniek, boeit mij meer
Dan ‘t leeuwenpak van Kylie Jenner,
Meer dan haar dure manen onze charmante wol,

Meer dan de rode diamanten van Doja Cat,
Meer dan ‘t peperdure pak van Ronaldo,
Meer mijn slay trui dan het zicht van rijkdom.

Jozefien & Lisa naar Joachim du Bellay

De gedachte – Over namen

Ik heb altijd al de onweerstaanbare drang gehad om alles een naam te geven. Voor een huisdier vind ik dat niet meer dan logisch, maar ook een auto of fiets ontkomt niet aan mijn namenmanie. Ik laat me daarbij graag inspireren door de interesses van het moment. Zo noemde ik mijn eerste hamster Tony Van Gullik, naar de klusjesman die al eens op mijn kot langskwam. Mijn katten Ada en Teresa zijn dan weer genoemd naar literaire personages. Jullie kennen inmiddels ook mijn fietsen Juan en Tony, maar in mijn garage herberg ik ook nog Tina en Ludo. Mijn auto heet trouwens Berry (de Citroën Berlingo).

Ook mijn creatieve projecten bundel ik onder een naam: Flat White. Een naam die staat als een (mode)huis – al zeg ik het zelf – en die verwijst naar één van mijn favoriete koffies. Flat White combineert de klassieke Italiaanse cappuccino met een extra shot durf. Een edgy kantje dat net wat meer pit geeft. De kracht van een naam is dat een concept of bedrijf tot leven komt. Je koopt ook een stukje identiteit en beleving. Boekenwinkels beheersen het metier van de naamgeving tot in de puntjes. Boekarest, Barboek, Buchbar, Plato of Paard van Troje zijn namen die niet alleen goed klinken, maar zowel speels als ernstig zijn.

Afgelopen zomer zag ik in Den Haag een camionette van stukadoorsbedrijf De Smeerbeer (voor al uw stuc- en sauswerk). Ik moet nog steeds lachen om die naam. Enerzijds: origineel en grappig, anderzijds: ook heel bevreemdend. Ik vraag me dan of die naam ontstaan is na een brainstormsessie van een paar uur dan wel door de ingeving van het moment. Over stukadoors (of plakkers zoals wij in Vlaanderen zeggen) gesproken: de herkomst van het Nederlandse Goldband verdient hier ook een vermelding. De bandleden zijn stukadoors die dagelijks werkten met pleister van het merk Goldband. In het algemeen kom ik vaak goede namen tegen van dienstverlenende bedrijven: Patje Repair, ’t Dakdekkertje, Wifiman en The Kotfather bijvoorbeeld. Namen met een knipoog die een duidelijke link hebben met het beroep in kwestie.

Tijdens mijn dagelijkse fietstochten over de steenweg heb ik veel tijd om me te verwonderen over de namen die mijn oog passeren. Vooral kapperszaken en frituren beslaan een enorme waaier aan naamtypes. Ik heb een grote liefde voor de gewone naam. Kapsalon Vera of Betty, dat is gewoon goed. Net zoals frituur Peggy of Sigrid. Ook broodjeszaak De pitstop bij Erika en Ivan blijf ik een topper in deze categorie vinden. Minder geslaagd vind ik Geert Roekeloos die onder z’n eigen naam elektriciteitswerken uitvoert.

Je maakt mij ook altijd blij met een goede woordspeling. Kapsalon De Hoofdzaak, dat is toch echt geniaal? Sizoo vraagt net iets meer denkwerk (het Franse des ciseaux), maar vind ik een leuke vondst. Ook Frituur Boem patat is er boenk op. Het wordt natuurlijk helemaal tof als je je eigen naam kan verwerken in je bedrijfsnaam. Broodmieke wordt uitgebaat door Mieke, ook Tinne van TarTinne was voorbestemd om een bakkerij te beginnen en Boomwerken Bosmans mag eveneens niet in dit rijtje ontbreken. Bij een woordspeling kan je er ook over gaan. Frituur Het volle ventje vind ik op het randje van te vergezocht. Vol-au-vent en een frituur: er is een bruggetje, maar het is wankel. Ook frituur De Vuntzak (gelegen aan de Vunt), slaat de bal wat mij betreft mis. Een associatie met vunzig wil je liever niet (zou ik toch denken).

Het loopt ook al eens fout als je met een naam te veel wilt. Dat gevoel heb ik bijvoorbeeld bij kapsalon Trendy Look. Het voelt oubollig aan, op een geforceerde manier hip willen zijn. Zijn er mensen die hun kapsel omschrijven als trendy? Bij kapsalon Metamorfose heb ik hetzelfde gevoel. Ik wil juist géén metamorfose als ik naar de kapper ga. Ik wil een snit die bij mij past, geen gedaanteverwisseling à la Kafka. Ook de naam van winkelketen Veritas blijf ik apart vinden. De geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot 1892 toen Jean-Baptiste Leestmans in Antwerpen een handel in brei- en naaigaren opzette onder de naam In den Jood. Net zo goed apart, al begrijp ik dat J-B met zijn eigen naam niet veel kon aanvangen. Sinds 1922 heet de keten Veritas, naar het Latijnse “waarheid”. De ontstaansgeschiedenis vertelt verder helaas niet waarom de keuze viel op deze naam. Ook bij frituren Peach Pit en Tropicana zie ik het verband niet tussen het product en de naam. De imaginaire combinatie tussen friet en perzik prikkelt allesbehalve mijn smaakpapillen.

Less is vaak more. De apotheek die Den Apotheker heet bijvoorbeeld. Sommige namen zijn echter zo minimalistisch dat less soms ook echt less is. Een naam voelt dan armoedig en inspiratieloos aan. Jeugdhuis De Jeugd bijvoorbeeld. Tja, dat is toch een gemiste kans, net zoals fruit- en groentezaak Het Natuurtje of Het Nootje waar ze – je raadt het nooit- noten verkopen. Bij de naam van mijn school, De Ring (3x raden waar je ons kan vinden) denk ik ook: mag het ietsje meer zijn? Met de naam van mijn blog ben ik nog steeds tevreden: een naam en een actie, een onderwerp en een pv, het gaat hier over mijn leven en wat ik graag doe. Helder. Ik schudde die naam 5 jaar geleden uit mijn mouw en in die tijd is er nooit een moment geweest dat ik een beter alternatief kon bedenken. Suggesties zijn altijd welkom!

Gelukkige Gedichtendag!

Poëzie is taal die feestviert en om die reden is Gedichtendag niets minder dan een feestdag. Dit jaar is vriendschap het thema van de Poëzieweek met besties Miriam Van Hee en Hester Knibbe als boegbeelden. Op school is er nooit een tekort aan vriendschap én poëzie. Mijn vijfdejaars namen een dichtbundel naar keuze mee om in te grasduinen, zich te verwonderen en eens achter de oren te krabben, want wat wordt hier nu eigenlijk mee bedoeld?! Korte gedichten die quote-achtig aanvoelen vallen dan ook in de smaak. Ze dachten nog eens goed na en formuleerden zelf een uitspraak over poëzie.

Poëzie is therapie
Poëzie is niet in hokjes denken
Poëzie is het enige dat de taal kan verslaan
Poëzie is je kleine zusje dat (te) veel vragen stelt
Poëzie is een canvas en jij bent de kunstenaar
Poëzie is een rimpel die kan denken, fronsen en lachen
Poëzie is een sprint in slow motion
Poëzie is als praten met vrienden: het gaat over niets en alles tegelijkertijd
Poëzie is als een sleutel, je moet gewoon nog de juiste deur vinden
Poëzie is zoals de Mona Lisa: mooi, maar niemand weet waarom
Poëzie is als een optische illusie: prachtig, maar niet te begrijpen
Poëzie is net zoals een uil: met grote ogen naar de wereld kijken
Poëzie is de kleine wegen nemen om de gebaande paden te vermijden
Ik weet dat poëzie onmisbaar is, ik weet alleen niet voor wie
Alles wat ik voel en zie wordt met de juiste woorden poëzie
Wriemeldiertjes zijn de poëzie van de wereld

Zelf werd ik geraakt door een gedicht van Jef Aerts. Hij bracht in 2006 de dichtbundel Voor je er bent uit die hij opdroeg aan het kind dat op komst was. Inmiddels is zij een meisje van 16 jaar dat een boek van haar papa mee naar school nam. Een ode aan mijn favoriete boom, de berk en de fantasie. Hopelijk liggen er vanavond takken in mijn bed. Cheers op de poëzie!

Middag in het bos

Ik leek wel op bezoek, die middag
in het bos, toen een berk vroeg of ik nog wist
hoe wij ooit samen zaten

toe, ruisten haar blaadjes, zeg dat je
me eerder zag en ik voelde dat ze het meende
onder haar zilverwitte bast

vertel me nog een keer, zei ze, oktober
in de mist, ik fluisterde wat over niets
zocht naar woorden tussen gras

er is een berk die ik al heel lang ken, dat zei ik
thuis aan tafel en merkte toen ik ging slapen
dat het bed vol takken lag.

Jef Aerts

Het moment – En nu op naar 2023!

Lieve lezers

Ik dacht de afgelopen dagen vaak na. Aangezien ik nogal van het beschouwende type ben is dat op zich niks nieuws onder de zon. De kerstgedichten die ik voor mijn familieleden schreef, begonnen telkens met de zin Wat was dit een bijzonder jaar! Een makkelijke opener: elk jaar is immers bijzonder op z’n eigen manier. Bijzonder dekt ook heel wat ladingen. Het kan zowel duiden op pieken als dalen, als op het eigenzinnige karakter van een jaar. Ik zou ook elk jaar woelig durven noemen. Bewogen zou eveneens passend zijn. Of intens, nog zo’n woord waar ik van hou. Ik denk dat ik dit jaar tot het besef ben gekomen dat het geen zin heeft om labels op jaren te plakken. Alsof ze dan netjes gecategoriseerd in je archief geplaatst kunnen worden. Afgehandeld en op naar het volgende. Een jaar is fluïde. Het geeft en neemt.

Ik weet ook nog steeds niet zo goed wat ik met het cliché je bent maar zo oud als je je voelt moet aanvangen. Soms voel ik me stokoud. Bejaard. Klaar om achter de sanseveria’s te gaan zitten. Met één been in m’n graf zelfs. Vaker voel ik me als herboren (wat dat dan ook weer moge betekenen). Ik kan hier wel staan schreeuwen dat ik nog jong van geest ben en dat ik fysiek in topvorm verkeer. Helemaal klaar om te wedijveren met de jonge garde. Mee met mijn tijd zelfs, want het jeugdige geweld houdt mij jong. De nuchtere ik houd het er toch liever bij dat ik zowel in lichaam als geest 37 jaar ben. Een soort tussenleeftijd. Ik zit op een wipplank die soms naar de ene dan weer naar de andere kant overhelt. Ik moet het ermee doen, zo simpel is het.

De overige cijfers van mijn jaar tonen wederom aan dat er behoorlijk wat gebeurde. Ik liep en fietste 15.375 kilometer bij elkaar. Ik luisterde 315x naar Invaincu. Ik las 50 boeken. Ik won 7 flessen drank, 4 waardebonnen, 4 blikjes Hoegaarden, 2 boeketten, een kilo appels, een kist vol groenten, een trofee van de kitscherige soort, een stofzuiger, een Spikeball-set en een enveloppe met 40 euro. Er waren behoorlijk wat uitstapjes over de landsgrenzen heen, waaronder mijn 10 dagen in Den Haag. Er was mijn 3:01 van Amsterdam, de 3:26 van Roos in Parijs, de 2e van Marike en de 10e van Seppe.

2022 was ook een jaar van oorlog, afscheid en crisis. Op school werd ik vaker geconfronteerd met schrijnende situaties. Mijn ouders gingen dan wel met pensioen, maar ervoeren ook dat hun carrosserie niet meer die van een jong veulen is. Zo ongeveer iedereen lag wakker van z’n energierekening of van het feit dat een knolselder (toch één van de saaiste groenten) de hallucinante prijs van 1,59 euro heeft bereikt. De realiteit van de dag kwam met momenten zo hard binnen dat ik liefst van al met oogkleppen door het leven zou gaan. 2022 was voor mij persoonlijk een jaar van overleven. Ik durfde soms niet meer dromen, speelde de voeling met de zorgeloze Joke helemaal kwijt. Ik ben de eerste om mijn persoonlijke leed te relativeren in het perspectief van het grotere geheel. Om te zeggen dat het allemaal niet zo erg is. Ik leerde dit jaar om dat juist héél serieus te nemen, te zeggen dat dat juist wél erg is.

Een mens kan op verschillende manieren omgaan met de builen en klappen die het leven je sowieso af en toe uitdeelt. Neem nu mijn metekindje en oogappel Leah. Op ons kerstfeest knalde ze met volle snelheid op een stoelpoot zoals alleen een 3-jarige dat kan. Er was eerst blinde paniek, een gejammer van jewelste in de armen van haar mama om zich vervolgens op de schoot van haar papa te laten troosten met een zak ijs tegen het voorhoofd, waar zich toch een stevige zwelling begon af te tekenen. Een kwartier later pakte ze geïnteresseerd een cadeau uit en een uur later zat ze, geflankeerd door haar neefje en nichtje, met de meest stralende glimlach ooit op een foto te pronken. Zich totaal niet bewust van het ei dat zich inmiddels pontificaal op het midden van haar voorhoofd had gevormd. Geen tijd om bij de pakken te blijven neerzitten.

Mijn oudejaarsrede nadert zijn einde. Tijd voor een laatste confessie. Een paar keer per jaar denk ik dat ik uitverteld ben. Dan worstel ik met een joekel van een writer’s block, de angst dat ik niks zinnigs meer heb om over te schrijven. Misschien is het welletjes geweest met die blog. Telkens weer kon ik die barricade doorbreken. Plots dient inspiratie zich weer aan in overvloed. Altijd weer zijn er die blijken van waardering, jullie enthousiasme en aanmoedigingen om wat ik meemaak en wat ik hier publiceer. Dat mijn teksten smaken en raken, dat jullie mijn verhalen toch altijd weer de moeite vinden, doet mij heel veel deugd. Schrijven is een tijdrovend, maar ook een heilzaam proces. Toen ik 4,5 jaar geleden met deze blog begon had ik nooit kunnen vermoeden wat die mij voor moois zou opleveren.

Laat dat nieuwe jaar maar komen dus! Ik zie 2023 zowel met een glimlach als met angst en beven tegemoet. Het kondigt zich aan met luide trom en trompetgeschal. Laat het fanfaregewijs zijn intrede doen. 2023 zal niet geruisloos passeren. Ik wens jullie een waaier aan mooie herinneringen toe. Een flinke dosis creatieve inspiratie. Afgekruid met wat gezonde ambitie, avontuur en doorzettingsvermogen, afgetopt met a touch of magic. Ik wens jullie mentale rust, mildheid en een troostende schouder. Maar net zo goed een rijkelijk gevuld glas, een brood van je favoriete bakker, een doos met kakelverse loopschoenen, een tweedelig lila kostuum met frisse snit en een goed verhaal. Ga ervoor. Of ook niet, want soms is het gewoon goed zoals het is.

Joke
X

Het moment – Schrijftalent gespot in de klas #3

Goede tradities zijn er om in ere te houden. Een verhaal schrijven van slechts zes woorden in navolging van een Nobelprijswinnaar, is er zo eentje. Voor het derde jaar op rij ging ik op zoek naar de Ernest Hemingway van De Ring onder mijn leerlingen van het vijfde jaar. Wie treedt met andere woorden in de voetsporen van Lucas en Lien? De zoektocht naar het mooiste zes-woorden-verhaal blonk dit jaar uit in spitsvondigheid en originaliteit. Ook de oorlogsrealiteit laat mijn leerlingen duidelijk niet onberoerd. De resultaten van de stemming lagen dicht bij elkaar, behalve de nummer 1, die stond autoritair aan de leiding en scoorde zowel bij leerlingen als bij leerkrachten erg goed. Rooza schreef ongetwijfeld het meest choquerende, gedurfde en ongemakkelijke verhaal. Zes woorden die aantonen hoe een verhaal werkt: je leest iets, maar je denkt vooral iets. Dat wat je denkt is het verhaal.

Met trots presenteer ik jullie de top 10 van 2022:

“Dat heb ik liever niet, papa” – Rooza
Enkel de gestreepte sjaal bleef ongedeerd – Ona
Echte mannen huilen niet, jammerde hij – Cesar
Gezwel gevonden, haar gevallen, strijd verloren – Hanne
Mama, papa, tot aan de grens – Angelo
Voor een dode lachte hij veel – Tobe
Ze greep nog snel haar zusje – Helene
Elke dag is zoals alle andere – Brecht
Aarde omringde hem, we liepen weg – Lara
De laatste sigaar was voor haar – Rooza

Met dank aan al mijn lieftallige leerlingen voor hun eigenzinnige blik, originele schrijfsels en onuitputtelijke enthousiasme!

Gelukkige Gedichtendag!

Yes, het is weer Gedichtendag! De 10e editie kan niet anders dan een groot feest zijn met Ramsey Nasr als boegbeeld en het thema Natuur – bloesemingen en overvloed. Vorig jaar beleefde ik de eenzaamste Gedichtendag ooit: ik zat namelijk in quarantaine, afgesneden van alles en iedereen. Mijn geluk kon niet op toen ik na een week weer naar mijn werk mocht. Dit jaar surf ik op de vijfde coronagolf die ook bij ons op school stevig huishoudt. Redenen genoeg om de klasmomenten eens zo hard te koesteren en er samen met de leerlingen een next level Gedichtendag van te maken. Ik bombardeerde januari tot Poëtische Maand en liet de creativiteit in de klas de vrije loop (met alle gevolgen van dien). Hier volgt een bloemlezing van uitspraken over poëzie van mijn vijfdejaars.

Poëzie is niet tussen de lijntjes schrijven.
Poëzie is lezen in een vreemde taal.
Poëzie is de taal van het hart.
Poëzie is verdwalen in woorden.
Poëzie lezen is stoppen met nadenken.
Poëzie lezen is met je hoofd tegen een gedicht aan lopen.
Poëzie lezen is een hersenschudding krijgen zonder je hoofd te stoten.
Poëzie lezen is met een vergrootglas naar een vlinder kijken.
Poëzie lezen is de relativiteitstheorie proberen te begrijpen.
Poëzie is een complex landschap tekenen met woorden.
Poëzie is durven springen in een oneindige ruimte.
Poëzie is rondlopen in je blootje: je kan helemaal vrij zijn.
Poëzie is als een bus van De Lijn: het rammelt langs alle kanten.
Poëzie is als een kast: je kan er alles in terugvinden of het is pure chaos.
Poëzie is een regenboog zien, maar eerst de regen doorstaan.
Poëzie is woorden neerschrijven die je niet gezegd krijgt.
Poëzie is je gevoelens uitdrukken zonder het tegen iemand te moeten zeggen.
Poëzie spreekt een waarheid zonder inhoudelijk iets te zeggen: hoe meer je de woorden loslaat, hoe meer betekenis ze krijgen.
Poëzie schrijven is zoals bomen die hun bladeren verliezen: gedachten vallen neer en laten hun afdruk na op het papier en op het hart.
Poëzie is wandelen door een donker bos: het duurt soms even om te zien wat er werkelijk voor je staat.
Poëzie is meegenomen worden in de gedachten van een ander zijn bos vol bomen.
Poëzie is de sleutel die je nodig hebt om de kluis van je gedachten te openen.
Poëzie is zoals het monster onder je bed: je kan het negeren, maar het is er altijd.
Poëzie is als een toets: de makkelijkste zijn het leukst en de moeilijkste het leerrijkst.
Poëzie komt binnen als een dief in de nacht.

Cheers op de poëzie!

Het moment – En nu op naar 2022!

Lieve lezers

Ik dacht de afgelopen dagen veel na. Hoe kon ik het woelige golfbad van 2021 in één woord vatten? Tijdens mijn laatste looprondje van het jaar kwam ik tot het inzicht dat 2021 zich niet laat vatten. 2021 schoot namelijk alle kanten op. Het is een jaar dat halsstarrig weigert zich een etiket te laten opplakken, dat hevig tegensputtert als je het nog maar richting een hokje dirigeert. 2021 wordt getypeerd door onvoorspelbaarheid. In 2021 ging ik me voor het eerst ook écht oud voelen. De voorbije jaren werd ik geconfronteerd met hoe het leven anders liep dan wat ik in mijn hoofd had, ten goede en ten slechte. Nu kwam ik tot het besef dat ik nooit had nagedacht hoe mijn leven zou zijn als ik 36 was omdat het zo veilig ver weg leek. En toch, toch kan ik niet anders dan dankbaar zijn voor wat 2021 mij bracht.

De cijfers van mijn jaar bewijzen dat ik behoorlijk wat ondernam. Zo weinig als ik de landsgrenzen overstak, zo veel grensverleggende activiteiten vulden mijn agenda. Ik onthoud de 12453 kilometer die ik dit jaar bij elkaar liep en fietste, de 90 boeken die ik las en de 3:07 op mijn 13e marathon. De magische 3 staat ook voor de derde plaats van Bashir Abdi op de Olympische marathon, de drie dennenzussen en mijn derde deelname aan de Hel. Intens is een woord dat ik hier de afgelopen maanden vaak gebruikte. Deels ligt dat aan mijn aard (ik ervaar de dingen vaak als behoorlijk intens), deels aan de grillige curves en verrassende plotwendingen waar 2021 een patent op had. De crisis houdt ons nog steeds stevig in z’n greep. De actualiteit voelt soms zo onmenselijk hard aan.

2021 was voor mij ook het jaar van de schaamte voorbij. Mijn persoonlijke verhaal maakte wat los. Het was mijn eigen Voilà! aan de buitenwereld. In dat verhaal spelen die verduivelde onvoorspelbaarheid en mijn zogenaamde naïviteit een grote rol: twee factoren die ik lange tijd beschouwd heb als oorzaken van het kwade. Anno 2021 heb ik eens zo hard mogen ervaren hoe ik juist door die onzekerheid en onbezonnenheid heel wat moois heb mogen meemaken. Als sporter is het enorm bevrijdend om je naïef (doch goed voorbereid) in het avontuur te storten, vol vooruit met twee voeten de onzekerheid in. Resultaat boeken geeft voldoening, maar waar het in wezen om draait dat is de beleving, de sportieve verbroedering, verzustering en verbinding.

Op deze laatste uren van het oude jaar wil ik nog eens mijn waardering uitspreken aan het adres van ieder van jullie, mijn dierbare lezers. Ik beweer dan wel voor mezelf te schrijven, maar dat zou ik niet blijven doen als mijn woorden niet zo warm onthaald zouden worden. Ik sta niet graag in de spotlights en dat is soms lastig als je online (al is het heel kleinschalig) een plek creëert waar je jezelf centraal stelt. Dat ik toch gewaardeerd word om wie ik ben en wat ik doe, met al mijn rare kronkels, dat raakt mij keer op keer. Een welgemeende dankjewel, un grand merci and huge thanks voor de tijd die jullie hier besteden, de fijne reacties, aanmoedigingen, steunbetuigingen en liefdevolle gebaren!

Ik werd verwend met heel wat kerstcadeaus. Het meest actuele was ongetwijfeld het befaamde “bommeke” dat ik van papa kreeg. Jawel, in 2022 is deze Joke op alles voorbereid. Roos en Niko gaven mij een met zorg uitgekozen pet die me instant deed dromen van nieuwe sportieve verhalen. Een pet die ook symbool staat voor mijn lieve familie die altijd betrokken is. Liefste lezertjes, ik wens jullie het allerbeste toe voor 2022. Dat jullie ook een pet mogen hebben die je beschermt en doet dromen, dat er zo nu en dan een bommeke van geluk in jullie levens gedropt mag worden. Ik wens jullie veel warmte en knusse momenten in de cocon van de comfortzone. Steek af en toe je neus buiten. Adem in en adem uit. Aanschouw wat voor je ligt en doe er dan je eigen ding mee. Ik durf het aan om jullie een intens 2022 toe te wensen. Santé!

Joke
X

Als ik een boek was…

De examenperiode is in volle gang. Het is 30 graden en ik zweet me een ongeluk. Ik denk na over het afgelopen schooljaar. Wederom een ander schooljaar, weer een raar jaar. Een schooljaar waarin we uitblonken in improviseren, waarin gewoon in de klas zijn bijzonder werd, waarin we allemaal veel te veel achter een scherm moesten zitten. Het afgelopen jaar viel ook mij met momenten zwaar. Ik miste veel en probeerde blij te zijn met wat er wel was. Ik slaagde daar behoorlijk in. Voor jongeren daarentegen was het gebrek aan echt sociaal contact veel meer een ernstige inbreuk op hun levensstijl. 65% van de jongeren had het mentaal moeilijk tijdens de eerste coronagolf. Niet omdat het een gepamperde generatie is, niet omdat het watjes zijn, maar omdat alleen zijn indruist tegen het DNA van een jongere. Het is een cijfer om stil van te worden. Ik hoorde veel leerlingen klagen en zuchten. Ik zag hen vooral ook kei hard hun best doen.

Waar ik gelukkig van word zijn leerlingen die hun leeservaringen delen. Een leerling die een boek graag gelezen heeft (soms tegen alle verwachtingen in), maakt van mij een tevreden leraar. Mijn leerlingen van het vierde jaar (15 à 16 jaar) vulden nog enkele vragen in over hun leesjaar. Ik vroeg hen ook om de zin Als ik een boek was aan te vullen. Het mooie aan vierdejaars is dat ze dat geen rare vraag vinden. Vlot formuleerden ze een antwoord, gaande van licht en luchtig tot overpeinzend en filosofisch. Hier volgt een bloemlezing met poëtische allures.

ALS IK EEN BOEK WAS…
zou ik geen cover hebben
zou ik een open boek zijn
zou ik gesloten blijven
zou ik veel prijzen winnen
zou ik stoffig worden in de kast
zou ik in de spiegel kijken om mezelf beter te leren kennen
zou ik zo dik mogelijk willen zijn om veel te kunnen vertellen
zou ik een strip zijn waarin weinig wordt gezegd, maar veel gebeurt
zou ik fantasy zijn die achteraan in de kast stof staat te vergaren
zou ik een roman zijn met een sterk verhaal en een vleugje magie
zou ik gelezen willen worden door mensen die ik zelf ook zou lezen
zou je met elke omgeslagen pagina verliefder worden op het leven
zou je me vaker moeten lezen om me te begrijpen
zou ik mensen inspireren met mijn levensverhaal
zou ik mijn pagina’s sluiten en me niet laten lezen
zou iedereen klagen omdat ze de afloop al kenden
zou niemand begrijpen waar het verhaal over gaat
zouden mijn ouders dit boek niet mogen lezen
zou mijn moeder een boom zijn

De gedachte – 10 x over spelling

Beroepsmatig kruist er heel wat mijn pad, zo ook spelfouten, spellingfouten of spellingsfouten: zo u wil. De Nederlandse taal en cultuur zijn mijn vak, spelling is daar een deel van. In mijn omgeving blijkt dit tot gevolg te hebben dat iemand die mij – professioneel of privé- schriftelijk contacteert een verhoogde waakzaamheid heeft wat betreft bovengenoemde fouten. Nochtans heb ik niet de neiging om elke spelfoutje dat mijn blik kruist met een belerend vingertje te corrigeren. Ik beschouw mezelf niet als rechercheur van de taalpolitie. Ik veroordeel ook oprecht niemand op basis van spellingsfouten. Echt. Niet. Anderzijds is het wel een keihard feit dat ik elke spellingsfout zie. Door mijn werk als leerkracht Nederlands ben ik daar simpelweg in getraind. Het is dus echt sterker dan mezelf dat ik op elk briefje dat uithangt of in elke folder die ik krijg toegeschoven automatisch fouten zie, ook als ik niet aan het werk ben. Leuk, maar je redt er geen levens mee. Mijn kinesist vertelde eens dat zij hetzelfde heeft met looppatronen: als ze iemand ziet lopen, kan ze niet anders dan in een oogwenk diens voetzetting analyseren. De fouten die ik als leerkracht het vaakst zie, zijn werkwoordsfouten, in de volksmond dt-fouten genoemd. Zulke fouten doen soms echt pijn aan mijn ogen. Ik heb een arsenaal aan flauwe grappen om dit in de klas kenbaar te maken (dat ik dit weekend een overdosis heb gekregen… aan spelfouten). 10 lesjes over spelling dus, omdat spelling niet ergerlijk is, maar om van te houden!

Ik ken niet alle spellingregels, maar ik draag juist schrijven wel heel hoog in het vaandel. Bij de geringste twijfel zoek ik een woord op. Spelling is een onderdeel van mijn vak dat ik meer dan behoorlijk onder de knie heb. Als ik vroeger thuis mee schreef met het Groot Dictee der Nederlandse Taal dan maakte ik steevast minder fouten dan het gemiddelde. Het Groene Boekje kampeert echter niet op mijn nachtkastje.

De spellingregels wijzigen niet jaarlijks, al is het een excuus dat vaak wordt aangehaald om niet juist te spellen. Het eerste Groene Boekje werd gepubliceerd in 1954. De grootste Nederlandse spellinghervorming vond plaats in 1995. Hiermee verdween de voorkeursspelling en werd een insekt onherroepelijk een insect en de pannekoek een volwaardige pannenkoek. In 2005 volgden er nog enkele correcties op die hervorming en ontstond uit protest daarop het Witte Boekje. Het is nu al geruime tijd rustig in spellingland.

Er bestaan sympathieke spelfouten, die doen zich veelal voor in een context waarin spelling geen prioriteit is, maar waar ik het idee krijg dat er juist wel is nagedacht over de juiste schrijfwijze. In de frituur vind ik een kaaskrokket bijvoorbeeld krokanter klinken dan een simpele kaaskroket.

Zonder spellingregels zouden we elkaar minder goed begrijpen, spelling heeft dus wel degelijk een communicatief nut. Een wereld zonder spellingregels klinkt misschien aanlokkelijk, maar als één woord tientallen schrijfwijzen heeft, komt dat de leesbaarheid en ook verstaanbaarheid van een tekst absoluut niet ten goede. Taal als communicatiemiddel en ach ja, dat we elkaar begrijpen is toch het belangrijkste, vraagt juist om eenduidige spellingregels.

Een spelfout in een sollicitatiebrief is echt gênant, niet omdat het je minder intelligent zou maken, wel omdat het nonchalant overkomt en dat is nu net niet de eerste indruk die je wil maken. Je wil bij een sollicitatiegesprek niet binnen komen in een keurige outfit terwijl je rits openstaat en je onderbroek naar buiten gulpt.

Lezers en latinisten hebben een beter ontwikkeld taalgevoel wat hen ook betere spellers maakt. Wie lezer en latinist is, heeft dus dubbel prijs. Omdat lezers meer teksten en woorden zien, prenten ze meer woordbeelden in hun geheugen. Latinisten zijn zowel sterker in woord- als zinsleer en dat maakt hen kundiger om spellingregels correct toe te passen. Het is natuurlijk geen voorwaarde om juist te kunnen spellen.

Schrijf eigennamen altijd juist én met een hoofdletter omdat het iedereen meteen opvalt als haar of zijn naam verkeerd geschreven wordt. Recent was er een leerling in de klas die er mij in een spellingsoefening op wees dat ik Marieke verkeerd had geschreven als Marike. Tot ik haar vertelde dat mijn zus Marike heette (en de voorbeeldzin zich dus binnen een niet-fictieve context afspeelde, mijn familieleden treden vaak op als figuranten in spellingsoefeningen).

Werkwoorden juist spellen is een kwestie van consequent zijn, je moet mij dan ook niet vertellen dat de dt-regel (die dus helemaal niet bestaat, maar een gevolg is van de algemene werkwoordspelling) verwarrend is. Werkwoorden juist spellen is niet vergelijkbaar met à la carte eten in een restaurant. Bij wiskunde loopt het ook grandioos mis als je x en + vrolijk door elkaar gebruikt.

Engelse woorden hebben vaak een aantrekkelijkere spelwijze, wij hebben wel sexy, maar geen sex. We hebben geen barbeque (bbq), maar een barbecue (bbc?). En toegegeven, een exotische q of x geeft taal wat pit. Bovendien ziet gebrainwashed er gevoelsmatig normaler uit dan gebrainwasht. Spelling is echter consequent zijn, ook met invloeden van buitenaf.

Stijl is doorslaggevender dan spelling, zo vind ik een overdreven formeel bericht in een context waarbij dat helemaal niet nodig is ergerlijker dan een schattig spelfoutje binnen een gepaste stijl. Ook op een blog val ik voor stijl (en hoe die past bij een persoon) en niet voor spelling. Het lot van spelling is dat het niet opvalt als het juist is. Stijl die past en spreekt: dat is het charisma van de taal.

De hierboven afgebeelde Atlas van de Nederlandse taal (uitgegeven bij Lannoo) is een echte aanrader voor iedereen die houdt van taalweetjes die zoveel verder gaan dan spelling.

Het moment – Schrijftalent gespot in de klas #2

De Poëzieweek van 2021 was me het weekje wel. Ik zat in quarantaine met Gedichtendag, testte gelukkig twee keer negatief en kon dus blij als een kind maandag weer aan het werk. Het voelde aan als een “terug naar school” van heel lang weggeweest, zo eentje waarbij de nacht overbodig lijkt en je stuiterend van de adrenaline om 5u30 uit je bed springt. Of hoe een mens in deze tijden al dolgelukkig is als ie gewoon naar z’n werk mag om het leven in al z’n normaalheid te omarmen. Gewoon is nu al heel wat. Wat later dan verwacht kon ik dus op school de laureaten van de zes-woorden-verhaal-wedstrijd in de bloemetjes zetten. Tradities zijn er namelijk om in ere te houden en ook dit schooljaar ging ik weer op zoek naar de Ernest Hemingway onder mijn leerlingen van het vijfde jaar.

De opdracht was wederom simpel, doch uitdagend: schrijf een six word story, een verhaal dus in amper zes woorden. Alle leerlingen van het vijfde konden nadien stemmen, alsook hun leerkrachten en al mijn collega’s Nederlands. Ik moet zeggen dat het dit jaar nog moeilijker was om te kiezen tussen al dat moois. Het wemelde namelijk van de originele vondsten. Ik kon niet anders dan concluderen dat mijn leerlingen barsten van het literaire talent. Toch was er ook een collega die me bezorgd en ook wel lichtjes verwijtend vroeg waarom ik zo’n donker en depressief thema had gekozen voor de verhalen. Euh? Ze ging er namelijk van uit dat ik de leerlingen doelbewust in de richting van het drama had geduwd en dat de meeste zes-woorden-verhalen daarom zo beladen waren. Nee dus, maar het blijkt nu eenmaal aantrekkelijker te zijn om met weinig woorden een dramatische gebeurtenis op te wekken.

Ook onder de leerlingen ontstond er wat onenigheid. Sommigen vonden dat je een onderscheid moest maken tussen een poëtische en een verhalende zin en dat sommige verhalen om die reden geen verhaal waren. Toen er van mij een pasklaar antwoord op die vraag werd verwacht, gniffelde ik wat onnozel. Ik kon in deze kwestie niet voor opheldering zorgen. De discussie an sich vond ik prachtig. Leerlingen die praten over de grens tussen poëzie en proza, wat kan ik me meer wensen? Genoeg gepraat. Tijd om te lezen!

Dit is de top 10:

Tranen vloeiden, het was mijn schuld – Lien
Haar stappen dansten mijn schaduw na – Fleur
Ik zag NIETS in dit alles – Louise
Eén brug, twee ogen, drie tellen – Nelson
Vrijdagen waren van ons, beloofde je – Marieke
Onbekenden overdag, verliefden in de nacht – Ella
Die dag werd de stilte oorverdovend – Nel
Witte jurk vervangen door een zwarte – Kaat
Wij zijn hier maar te gast – Marit
De zoete verslaving van de ellende – Matteo

De origineelste inzending kwam ongetwijfeld van Timi die Domov můj, zničen navždy kvůli ně schreef, wat Tsjechisch is voor Mijn huis voor altijd verwoest door hen.